Qazaxıstandakı aksiyalarda etirazçıların qeyri-rəsmi liderlərindən biri, siyasi fəal və hüquq müdafiəçisi 64 yaşlı Meyrxan Abdumanapov Almatıda baş verənlərlə bağlı “Siberia.Realii” saytına danışıb.

Onun sözlərinə görə, etirazçılara qarşı güc tətbiqi yanvarın 6-sı təxminən səhər saat 9 radələrində başlayıb. Onun dediyinə görə, həmin vaxt Nursultan Nazarbayev küçəsində olan meydanda üzərində pulemyot olan hərbi yük maşınları, minik avtomobilləri və bir neçə zirehli transportyor peyda oldb. Əsgərlər oradan çıxıb bütün perimetr boyu meydanı mühasirəyə alıblar.

Buna da bax:

Rusiya təyyarələri Qırğızıstandan Qazaxıstana paraşütçülər, texnika və sülhməramlılar çatdırıb

"Sonra mən də daxil olmaqla, ən yaşlı səkkiz nəfər etirazçılar adından ağ bayraq və əl qaldıraraq danışıqlar aparmağa getdik. Gecələr düşərgəni qorumaq üçün istifadə etdiyimiz şitləri keçəndə bizə atəş açmağa başladılar. Bunlar xəbərdarlıq atəşləri idi. Amma yanımda yaşı 50-dən yuxarı olan bir kişi qəfil yerə yıxıldı. Güllə onun sol bud nahiyəsinə dəymişdi. O an biz artıq hasara doğru geri çəkildik. Amma yaralını götürmək üçün geri qayıtdım. Çətinliklə onu qaldırıb hasarın yanına apardım, oradan da xəstəxanaya göndərdik. Atışma dayandı. Biz əlimizi yelləməyə, danışıqlar təklif etməyə davam etdik. Qazax dilində səsgücləndirici ilə bizə xəbərdarlıq etdilər ki, yaxınlaşmayın. Nəticədə 10-15 dəqiqədən sonra - görünür, məsləhətləşirdilər - bir zabit yanımıza gəldi.

Adını və soyadını verdi, indi xatırlaya bilmirəm. O dedi: "Bəli, mən o poqromçuların kimlər olduğunu bilirəm, onlar siz deyilsiniz. Nümayişi davam etdirə bilərsiniz, yeganə şərt budur: təsadüfən sizin aranızda silahlı gənclər olarsa, onları özünüz zərərsizləşdirin, çünki, Allah eləməsin, əsgərlərimdən kimisə yaralasalar, cavab atəşi açacağıq – bunun nəticələrinə görə mən cavabdeh deyiləm”.

Düşərgəyə qayıtdıq. Bir neçə min adamın içərisində yalnız beşində silah var idi. Biz onları zorla tərksilah edə bilməzdik, qorxurduq ki, biz silahsız onlar silahla bizə atəş aça bilərlər. Biz onlardan getmələrini istədik və getdilər.

Embed paylaş

Qazaxıstanda qarşıdurma: aksiyaçılardan hələ də xəbər almaq mümkün olmur

by AzadlıqRadiosu

Embed paylaş

Kod yaddaşa götürüldü

---

en px hündürlük px

---

The URL has been copied to your clipboard

No media source currently available

0:00 0:02:03 0:00

Hadisələrin sonrakı inkişafına toxunan Meyrxan Abdumanapovun dediyinə görə, səhər saat 9-dan, axşam saat 6-ya qədər sakitlik olub. Amma sonra onlara etirazçıları dağıtmaq üçün meydana əlavə qüvvələr yeridiləcəyi ilə bağlı xəbərdarlıqlar gəlib:

"Günün ikinci yarısında düşərgəyə mesajlar gəlməyə başladı: "Dağılın, şəhərə əlavə qüvvələr gəlib: Rusiya qoşunları və KTMT bölmələri, belarus, erməni və digərləri, güc yolu ilə dağılacaqlar". Bu məsləhətlə şəxsən mənə beş nəfər zəng etdi. Və hər dəfə mənə zəng edənlər məlumatın “mötəbər mənbələrdən” olduğunu iddia edirdilər. "Bu gün axşam ya da gecə öldürmək üçün atəş açacaqlar." Məlumatı nəzərə aldıq, amma inanmadıq. Bəzi fəallar isə sonda oranı tərk edərək özləri ilə gələn insanları da apardılar.

Məsələn, səhər danışıqlarında əvvəlcə qərargah rəhbəri təyin etmək fikrində olduğumuz köhnə müxalifət lideri Jasaral Kuanyshalin və ya Janbolat Mamai kimi tanınmış fəal iştirak edirdi. O da dağılışmağa çağırdı. Deyəsən, bundan sonra onu buna görə döyüblər".

Meyrxan Abdumanapov deyir ki, o meydanda qalmağı qərara alıb, dağılışmağın xəyanət olduğunu düşünüb.

"Hava qaralanda, saat 18:30 və ya 18:40-da meydanda pulemyotlu zirehli transportyorlar göründü. Əvvəlcə şərqdən, sonra qərbdən. Xəbərdarlıq etmədən öldürmək üçün atəş açmağa başladılar. İnsanlar dağıldı, gördüm ki, bəziləri yıxılıb. Mən özüm öz gözlərimlə yeddi nəfəri gördüm. Biri qolundan, biri başından yaralanmışdı. Onlardan ikisini çıxara bildik, yaralıları, qalanlarını çıxara bilmədik. Lap gənc iki qız və bir oğlan, artıq onlarda həyat əlamətləri görünmürdü. Başqa bir yaşlı yaralı var idi onu qaldırıb aparmağa çalışdım, amma bacarmadım.

Daha bir nəfəri çıxarmağa çalışarkən lap yaxınlığıma bir-neçə güllə düşdü, amma möcüzəli şəkildə mənə dəymədi və mən ərazini tək etməli oldum. Budur telefonumda qalıb, saat 19:01 -də təcili yardıma zəng etdim ki, bizim çıxara bilmədiyimiz yaralıları çıxarsınlar.

Biz güllə yağışı altında meydanı tərk etməyə məcbur olduq. Yolda bir minik maşını gördüm. İki gənc oğlan var idi, biri sükan arxasında, digəri onun yanında. Maşın işə salındı, görünür, onlar maşınla getməyə çalışırdılar, lakin ön şüşə və arxa şüşələr vuruldu və gənclər artıq ölmüşdülər...

Meydandan uzağa getmədik, həyətlərdə gizləndik. Və iki saatdan sonra meydana qayıdıb yaralıların aparılıb-aparılmadığını bilmək istədik, amma onları hələ də aparmamışdılar. Təkcə meydanda nə qədər insanın öldüyünü bilmirik.

Buna da bax:

Qazaxıstan Milli Təhlükəsizlik Komitəsinin sədri həbs edilib

Meyrxan Abdumanapovun sözlərinə görə, sonra yenidən atəş açmağa başlayıblar və onlar geri çəkilməyə məcbur olublar. Əsgərlərin hamısı təpədən dırnağa qədər qara geyimdə idi. Əgər səhər bizimlə ancaq qazaxca danışırdılarsa, o biri tərəfdə də bizimkilər qazaxlar idisə, bu dəfə səsgücləndiricidən yalnız rus dilində səs gəlirdi.

-Etirazı dağıtmaqda iştirak edən əsgərlər rusca danışırdılarmı?

- Bəli. Bu dəfə əsgərlər bizə ancaq rus dilində müraciət etdilər. Və hədə-qorxu ilə: “Ərazidən azad olun, atacağıq”. Qazax dilində bir kəlmə də yox idi. Buradan belə nəticəyə gəldik ki, bunlar rus qoşunlarıdır. Necə ki, günortadan sonra bizə xəbərdarlıq edilmişdi.

Orda.kz nəşrinin baş redaktoru Gülnarə Bajkenova-nın sözlərinə görə, o, həmkarları ilə yanvarın 7-si axşam, Respublika meydanında - etirazçıların düşərgəsi dağıdılandan sonra olub.

O, “Siberia.Realii” saytına müsahibəsində bildirib ki, onların çəkiliş qrupu aşmış maşının şəklini çəkmək istəyib, lakin bu zaman onların üzərində hərbi “Hummer” hərəkət edib və səsgücləndiricidən onlara atəş açacaqları barədə xəbərdarlıq eşidilib.

Bundan sonra Gülnarə və həmkarları sürətlə meydanı tərk ediblər. - Bəli, rusca səsgücləndiricidən bizə xəbərdarlıq etdilər. Amma onu deyim ki, Qazaxıstan təhlükəsizlik işçiləri də vətəndaşlara tez-tez rus dilində müraciət edirlər. Gənc əsgərlər, cənubdan gələn çağırışçılar, bəlkə də, rus dilini o qədər də yaxşı bilmirlər, amma burada təmiz rus nitqi var idi. Amma qazax zabiti də ola bilərdi. Yanvarın 7-də meydanda olan və düşərgənin dağıdılmasını görən bir neçə nəfərlə danışdım. Onların heç biri dəqiq deyə bilmədi ki, onlar kimin təhlükəsizlik qüvvələri olub – qazaxıstanlı, yoxsa rusiyalı.

Bu gün biz yenidən meydanda olduq və həmkarım gördü ki, artıq KTMT qoşunları orada yerləşdirilib. Dediyinə görə onları formalarındakı işarələrdən tanıyıb. Mən mübahisə etməzdim ki, 7-ci axşam düşərgəni dağıdan ruslar olub"- Orda.kz nəşrinin baş redaktoru Gülnarə Bajkenova bildirib.

Bu arada, yanvarın 6-da KTMT-nin baş katibi Stanislav Zas RİA-ya müsahibəsində Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatının qüvvələrinin Qazaxıstanda nümayişlərin dağıdılmasında iştirak etməyəcəyini bildirib.

Qazaxıstan Daxili İşlər Nazirliyinin yaydığı məlumata görə, indiyə qədər aksiyalarla bağlı 4266 nəfər saxlanılıb.

Buna da bax:

Qazaxıstan müxalifəti səsini ucaldır: ‘Biz terrorçu deyilik!’

Artıq üçüncü gündür Rusiyanın Ternopolda çoxmərtəbəli yaşayış binasına zərbəsindən sonra axtarış-xilasetmə işləri gedir. Hücum nəticəsində həlak olanların sayı 31-ə çatıb.

Xilasedicilər dağıntılar altından daha üç nəfərin – bir qadının və iki uşağın meyitini çıxarıblar.

Bu haqda Ukrayna Milli Polisi məlumat yayıb.

Həlak olanların altısı uşaqdır, 90-dan çox xəsarət alan var, onların arasında 18 uşaq var.

Polisin həlak olanların şəxsiyyətinin müəyyənləşdirildiyini, hələ də itkin düşənlərin axtarışının getdiyini bildirir.

Noyabrın 19-na keçən gecə Rusiya ordusu Ukraynanın qərb bölgələrinə zərbələr endirib. Ternopolda doqquzmərtəbəli yaşayış binası qismən dağılıb, digər doqquzmərtəbəli binada yanğın olub. Ukrayna binaya Rusiyanın X-101 raketinin düşdüyünü bildirir.

19 noyabr

Ukrayna Rusiyaya ATACMS raketləri ilə hücum etdi

Ukrayna noyabrın 18-də Voronejə ABŞ istehsalı olan dörd uzaqmənzilli ATACMS raketi ilə zərbə endirib. Bunu Rusiyanın Müdafiə Nazirliyi (MN) bildirir.

Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahı bir gün öncə bildirmişdi ki, Rusiyanın ərazisində bir hərbi obyektə zərbə endirmək üçün ATACMS-dən istifadə olunub. Bu, müharibə başlayandan bəri ilk belə haldır. Qurum neçə raketin buraxıldığını, hansı istiqamətdə atıldığını dəqiqləşdirməyib.

Rusiya Müdafiə Nazirliyinin məlumatına görə, bütün raketlər vurulub, yerə düşən qalıqlar uşaq evinin, herontologiya mərkəzinin və şəxsi evin damlarına ziyan vurub. Rusiya MN vurulduğu bildirilən raketlərin qalıqlarının fotolarını dərc edib.

Qurum Xarkov vilayətində ATACMS raketlərinin buraxılış qurğularının cavab zərbəsi ilə məhv edildiyini bildirib. Amma bu məlumat müstəqil təsdiqlənməyib

İndiyədək Ukrayna bu raketlərlə Rusiyanın işğal etdiyi ərazilərə zərbələr endirib.

ABŞ 2023-cü ildən Ukraynaya ATACMS uzaqmənzilli ballistik raketlər verir. O zaman Vaşinqton Ukraynanın Rusiya ərazisini vurmasına qadağa qoymuşdu, bu qadağa sonradan aradan qaldırıldı. 2025-ci ilin sentyabrında ABŞ prezidentinin xüsusi elçisi Kit Kelloq Ukraynanın Rusiyanın dərinliyinə zərbələr endirə biləcəyini təsdiqləmişdi.

Qazaxıstanın Kokşetau şəhərindən bloqer, "şimallı qazax" ləqəbli Aslan Toleqenov milli ədavəti qızışdırmaq və saxta məlumatlar yaymaq maddələri üzrə 3 il 9 ay həbsə məhkum edilib.

O, sosial şəbəkələrdə və YouTube kanalında Qazaxıstanın Rusiya ilə əlaqələrini möhkəmləndirməyə çağırır, Qərb mövzularını dəstəkləməməyi təbliğ edirdi. Deyirdi ki, Qazaxıstan strateji baxımdan Rusiyaya yönəlsə, ölkədə təhlükəsizlik, sabitlik və ardıcıl inkişaf olar. O, iki ölkə arasında ortaq mədəni dəyərlərdən, iqtisadi əməkdaşlığın qarşılıqlı faydasından danışırdı.

Videolarından birində Toleqenov deyib ki, onun ana dili rus dilidir və Rusiyaya Orta Asiyada iqtisadiyyatın, elm və mədəniyyətin inkişafına görə təşəkkür edib. Rusiya təbliğat mediası bloqeri "Qazaxıstanda rusofobiya" mövzusunda müsahibələrə dəvət edib.

"Fikrimcə, bloqerlərdən kütləvi informasiya vasitələrinə qədər bu istiqamətdə texniki provokasiyalarla Rusiyaya və ruslara qarşı nifrəti artırmağa çalışırlar", –Toleqenov bildirib.

Toleqenovun qapalı keçən məhkəmədə günahını etiraf etdiyi bildirilir.

AzadlıqRadiosunun qazax xidməti hökmün sosial şəbəkələrdə fəal müzakirə olunduğunu yazır. Deputat Ermurat Bapi cəzanı yüngül sayır. Bloqerin tərəfdarları isə Qazaxıstan hakimiyyətini onu azad etməyə çağırırlar. Onlar "şimallı qazaxa azadlıq" həştəqi ilə Toleqenova dəstək videoları paylaşırlar.

Qazaxıstan Cinayət Məcəlləsinin 174-cü maddəsi milli ədavəti qızışdırmağa görə cəza nəzərdə tutur və ölkənin iki ən böyük etnik qrupu olan qazaxlara, həm də ruslara qarşı təhqiredici ifadələrə qarşı tətbiq olunur.

Noyabrın 3-də Karaqanda məhkəməsi 22 yaşlı Alika Muxamadiyevanı qazaxlar və müsəlmanlar haqqında təhqiredici şərhlərə görə 3 il yarım müddətinə həbsə məhkum edib. Azyaşlı övladı olduğuna görə cəza təxirə salınıb.

Bu ilin iyununda isə Şimali Qazaxıstan vilayətində hamilə Jansla Darxambayeva 2 il həbs cəzasına məhkum edilib. Onun TikTok-da Rusiya prezidenti Vladimir Putini Qazaxıstan torpaqlarını qaytarmağa çağırdığı və rusları təhqir etdiyi bildirilir.

Rusiya Silahlı Qüvvələrinin baş qərargah rəisi Valeri Gerasimov Xarkov vilayətindəki Kupyansk şəhərinin "azad olunduğunu" bildirib, Ukrayna Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargahı isə bu iddianı təkzib edib.

Gerasimov noyabrın 20-də "Qərb" qoşun qruplaşmasının komanda məntəqələrindən birində prezident Vladimir Putinə məruzə edib. Baş qərargah rəisi bildirib ki, Rusiya hərbçiləri Kupyanskı və Xarkov vilayətinin Volçansk şəhərinin 80 faizindən çoxunu "azad ediblər". Bundan əlavə, Gerasimov Pokrovsk ərazisinin 70-75 faizindən çoxunun Rusiyanın nəzarətində olduğunu iddia edib.

Ukrayna Baş Qərargahı isə Kupyanskın hələ də Ukrayna Müdafiə Qüvvələrinin nəzarəti altında olduğunu bildirib. Ukrayna ordusuna görə, "şəhər və onun ətraflarında düşmənin şəhərə sızmış diversiya-kəşfiyyat qruplarının aşkarlanması və zərərsizləşdirilməsi üçün əks-diversiya tədbirləri və xüsusi əməliyyatlar davam edir".

"Yampolda da oxşar vəziyyət müşahidə olunur. Yaşayış məntəqəsi yaxınlığında qoşunlarımızın axtarış-zərbə əməliyyatları davam edir. Xarkov vilayətində Volçanskın guya 80 faizinin və Pokrovskun 70 faizinin ələ keçirilməsi barədə bəyanatlar da həqiqətə uyğun deyil", – Ukrayna Baş Qərargahı bildirir.

Türkiyənin futbol liqalarında daxili mərc oyunları ilə bağlı istintaqın daha da genişlənəcəyi gözlənir. Noyabrın 20-də prokuror məşqçilərin, şərhçilərin, klub başçılarının da istintaqa cəlb olunacağını bildirib.

Peşəkar liqalarda bəzi rəsmilərin oyunlara mərc qoyduğu açıqlanandan sonra Türkiyə Futbol Federasiyası (TFF) noyabrın əvvəlində 149 hakim və hakim köməkçisini vəzifədən çıxarıb.

Ötən həftə əməliyyat genişlənib, yüksək liqa klublarından birinin rəhbəri daxil səkkiz nəfər həbs olunub. Federasiya bütün liqalardan mindən çox oyunçunu uzaqlaşdırıb. İkinci və üçüncü liqalarda oyunlar iki həftəlik dayandırılıb.

"Növbəti günlərdə yeni bir əməliyyat keçirə bilərik. Futbolumuzu tam təmizləmək istəyirik", – İstanbulun baş prokuroru Akın Gürlek NTV-yə deyib. O, Türkiyənin UEFA, İnterpol ilə əməkdaşlıq etdiyini söyləyib. Hakimiyyət orqanları Monteneqro, Kipr və Gürcüstanda qeyri-qanuni qumar oynamaqda şübhəli bilinən türkiyəliləri də izləyir. Prokuror hazırda türkiyəli şübhəlilərin qeyri-qanuni mərc üçün yararlandığı xarici mərc platformalarından cavab gözlədiklərini əlavə edib.

TFF məsələni şərh etməsə də, federasiya prezidenti İbrahim Hacıosmanoğlu etiraf edib ki, "türk futbolunda mənəvi böhran" yaşanır.

Federasiyanın araşdırması üzə çıxarıb ki, Türkiyənin peşəkar liqalarındakı 571 hakimdən 371-nin mərc hesabı var.

Türkiyənin idman intizamı qaydalarına görə, oyunun nəticəsinə, gedişatına təsir göstərməkdə və ya bunun üçün ödəniş almaqda təqsirli bilinən şəxslər idmandan ömürlük uzaqlaşdırılır. Bu pozuntuları klub rəhbərləri törədirsə, klub təmsil edildiyi liqadan kənarlaşdırılır, məsuliyyət daşıyanlar cərimələnir.

Noyabrın 20-də səhər Rusiya dronu Donetsk vilayətinin Liman şəhərinə dinc sakinləri çıxarmağa gedən evakuasiya maşınına zərbə endirib.

Avtomobildə AzadlıqRadiosunun layihələrindən biri "Donbass Reallii" müxbiri Sergey Qorbatenko, iki polis əməkdaşı və "Plain Compassion Crisis Response" humanitar təşkilatının amerikalı könüllüsü olub.

Hücum nəticəsində sükan arxasında olan amerikalı könüllü üzündən qəlpə yaraları alıb.

"Gedirdik və qəfildən səs eşitdik. Nə baş verdiyini tam anlamadım. Mən ABŞ-dəyəm, buraya insanları çıxarmağa gəlmişik. İndi bir az çaşqınam", – könüllü Devon Masser ilkin tibbi yardımdan sonra deyib.

Avtomobil tamamilə yanıb.

Azad Avropa/Azadlıq Radiolarının (RFE/RL) macar xidməti 21 noyabr gecəyarıdan bağlanır. Bu xidmət beş il öncə macarıstanlılara dəqiq və müstəqil xəbərlər çatdırmaq üçün bərpa olunmuşdu.

Xidmət izləyicilərinə müraciətində bildirir ki, komandası "Macarıstandakı auditoriyanı müstəqil jurnalistika ilə təmin etməkdən ötrü fədakarlıqla çalışıb".

Xidmətin hazırladığı kontent onlayn əlçatan qalacaq.

"Oxucularımızın bizə göstərdiyi etimada, diqqətə və dəstəyə görə dərin minnətdarlıq hissi duyuruq", – bəyanatda deyilir.

AzadlıqRadiosunun prezidenti və baş icraçı direktoru Stiv Kapus macar xidməti jurnalistlərinin işini yüksək qiymətləndirib: "Onların peşəkarlığı, fədakarlığı və missiyamıza sarsılmaz töhfəsi uğurumuza mənalı təsir göstərib, onların bu quruma gətirdiyi hər bir şeyə görə dərin minnətdarıq".

Macar xidməti 2020-ci ildə ABŞ Konqresinin tapşırığı ilə bərpa olunub. Daha öncə əvvəl xidmət 1950–1993-cü illərdə fəaliyyət göstərib.

AzadlıqRadiosu daxil ABŞ-nin maliyyələşdirdiyi yayımçılara nəzarət edən ABŞ Qlobal Media Agentliyi (USAGM) noyabrın 5-də Konqresə radionun macar xidmətini bağlamaq niyyətini bildirib. Xidmət 2025-ci il noyabrın 21-dən bağlanır.

"Yeni fəaliyyətimizin ilk günündən auditoriyanın diqqətinə və dəstəyinə görə minnətdarıq. Onlara unikal və orijinal hekayələr təqdim etmək bizdən ötrü şərəf olub", – macar xidmətinin rəhbəri Tibor Voveş belə deyib.

Gürcüstan vətəndaşı Mixeil Çxikvişvili Bruklin Federal Məhkəməsində nifrət cinayətlərinə çağırış, bomba və ritsin zəhərinin hazırlanması təlimatlarını yaymaqda özünü təqsirli bilib. O, ağ irqin üstünlüyünü təbliğ edən, zorakı ekstremist "Maniac Murder Cult" (Manyak Qətl Kultu) təşkilatının liderlərindən biridir. Məlumatı ABŞ Ədliyyə Nazirliyi yayıb.

Məlumata görə, Çxikvişvili "Mişka", "Mixeil", "Qəssab komandir" və "Qəssab" ləqəbləri ilə tanınıb. O, yəhudi icmasına və irqi azlıqlara qarşı partlayışlar, zəhərlənmə hücumlarının təşkili üçün başqalarını cəlb edib. Çxikvişvili Nyu-Yorkda çoxsaylı qurbanlara səbəb olacaq terror aktının planlaşdırılmasında, buna təhrikdə də ittiham olunur.

Çxikvişvili 2024-cü ilin iyulunda Moldovada saxlanılıb, bu ilin mayında ABŞ-a ekstradisiya edilib.

Federal Təhqiqatlar Bürosunun (FTB) rəhbəri Keş Patel deyib ki, o, "yəhudilərə və irqi azlıqlara qarşı dəhşətli qəsd planında iştirakını qəbul edib, hətta bayramlarda uşaqları zəhərli konfetlərlə öldürməyi planlaşdırıb".

ABŞ Ədliyyə Nazirliyi Çxikvişvilinin 2022-ci ilin iyunundan Bruklində yaşadığını bildirir. Onun Nyu-Yorkda kütləvi zorakılığa təhrik etdiyi şəxslərdən biri FTB-nin gizli agenti olub.

İttiham aktına görə, Çxikvişvili 2023-cü ilin noyabrında Yeni il ərəfəsində Nyu-Yorkda kütləvi qırğın törətmək üçün terror aktını planlaşdırmağa başlayıb. Plana əsasən, icraçılardan biri Santa Klausa bənzər geyimdə irqi azlıqlara zəhərli konfetlər paylamalı idi.

Ədliyyə Nazirliyi Çxikvişvilinin dünya üzrə bir neçə hücum və qətlə səbəb olduğunu bildirir. Bu ilin yanvarında Tennessi ştatının Neşvil şəhərində 17 yaşlı məktəbli bir nəfəri öldürüb, birini yaralayıb və sonra intihar edib; hücum onlayn yayımlanıb, cinayətkarın manifestində Çxikvişvili və "Maniac Murder Cult"a istinad olunub. 2024-cü ilin avqustunda isə Türkiyənin Əskişəhir şəhərində bir şəxs məscidin yaxınlığında beş nəfərə bıçaqla xəsarət yetirib; o, nasist simvollu taktiki jilet geyinib, Çxikvişvilinin "Nifrətçinin təlimatı"nı və digər zorakılığı təşviq edən materiallar yayıb.

ABŞ Ədliyyə Nazirliyi Çxikvişvilini maksimum 40 il həbs cəzası gözlədiyini bildirib.

İspaniya hökuməti "Facebook" və "Instagram"ın sahibi "Meta" şirkətinin istifadəçilərin gizliliyini pozub-pozmadığını araşdıracaq. Ölkənin baş naziri Pedro Sançes noyabrın 19-da belə bir açıqlama verib.

Sançesin ofisinin bildirdiyinə görə, araşdırma bir neçə beynəlxalq tədqiqat mərkəzinin apardığı tədqiqatlara əsaslanır. Belə ki, şirkətin "Android" cihaz istifadəçilərinin internet fəaliyyətini izləmək üçün gizli mexanizmdən istifadə etdiyi iddia olunur.

"İspaniyada qanun hər hansı alqoritmdən və ya böyük texnologiya platformasından üstündür. Hüquqlarımızı pozan hər kəs bunun nəticəsinə qatlanacaq", – Sançes deyib.

Hökumətin mövqeyinə görə, "Meta" şirkəti təhlükəsizlik və məxfiliklə bağlı Avropa İttifaqının məlumatların qorunması üzrə ümumi qaydalarını (GDPR), bəzi digər qanunları pozmuş ola bilər.

"Meta" ölkənin aşağı palatasının komitəsi qarşısında ifadə verməyə çağırılacağı açıqlanıb.

Şirkətin bu açıqlamaya münasibəti bəlli deyil. Amma "Meta" indiyədək istifadəçi datasını qaydalara uyğun idarə etdiyini bildirib.

Gürcüstanın Xarici İşlər Nazirliyi (XİN) Avropa İttifaqının Tbilisi ilə insan hüquqlarının müdafiəsinə dair dialoqu təxirə salması ilə bağlı bəyanat yayıb. Qurum qeyd edir ki, Aİ-nin Gürcüstanla bütün səviyyələrdə dialoqu dayandırmasına baxmayaraq, Tbilisi insan hüquqları ilə bağlı qarşıdakı görüşü Brüssel ilə əməkdaşlıq imkanı, Gürcüstanın tez-tez tənqid olunduğu məsələlərin müzakirəsi üçün fürsət kimi qiymətləndirirdi.

"...Avropa tərəfi sözügedən görüşü tamamilə qəbuledilməz və əsassız bəhanə ilə təxirə saldı. Bu mövzudan növbəti siyasi manipulyasiya üçün istifadə olunması ciddi şübhələr doğurur və elə təəssürat yaradır ki, Avropa Xarici Fəaliyyət Xidməti görüşün keçirilməsində səmimi maraqlı olmayıb", – bəyanatda deyilir.

AzadlıqRadiosunun gürcü xidməti xəbər verir ki, görüşün təxirə salınmasına nümayəndə heyətinə sanksiya altında olan məmurun salınması səbəb olub. Söhbətin daxili işlər nazirinin müavinindən getdiyi güman edilir. Avropa diplomatlarına görə, Gürcüstan sanksiya tətbiq edilən şəxslərin iştirakında israr edib, bu isə Aİ üçün qəbuledilməzdir. Brüssel vurğulayıb ki, görüş "Gürcüstan tərəfinin yaratdığı maneələr ucbatından" təxirə salınıb.

Gürcüstan daxili işlər nazirinin beş müavini var: Şalva Tadumadze, Aleksandr Daraxvelidze, Mariam Tabatadze, Roland Mesxi və Giorgi Saxokiya. Onlardan ikisi –Tadumadze və Daraxvelidze müxtəlif ölkələrin sanksiyaları altındadır.

Sanksiya altında olan digər nazir müavini Giorgi Butxuzi noyabrın 11-də vəzifədən azad edilib və yerinə Saxokiya təyin olunub.

Aİ hələlik Gürcüstanın yüksəkvəzifəli məmurlarına vahid sanksiyalar tətbiq etməyib. Ayrı-ayrı ölkələr isə "Gürcü Arzusu" təmsilçilərinə məhdudiyyətlər açıqlayıb.

Ötən il noyabrın sonunda Gürcüstan Avropaya inteqrasiyanın 2028-ci ilədək dayandırılmasını elan edib. O vaxtdan parlament binası qarşısında nümayişlər keçirilir. Etirazçılar növbədənkənar seçkilərin keçirilməsini, saxlanmış bütün nümayişçilərin buraxılmasını tələb edirlər.

Noyabrın 18-də ABŞ Konqresi Ədliyyə Nazirliyi üzərinə maliyyəçi Cefri Epşteynlə bağlı bütün sənədləri açıqlamaq öhdəliyi qoyan qanun layihəsini təsdiqləyib. Prezident Donald Tramp qanunu imzalayacağını bildirib. Yetkinlik yaşına çatmayanlara qarşı seksual cinayətlərə görə məhkum edilmiş Epşteyn yeni məhkəmə prosesini gözləyərkən intihar etmişdi.

Konqresin bu addımından öncə prezident respublikaçı konqresmenləri qanun layihəsini dəstəkləməyə çağırmışdı. Prezident Tramp və respublikaçı fraksiyanın rəhbərliyi aylarla "Epşteyn dosyesi"nin ictimailəşdirilməsinə qarşı çıxıb, bunu Epşteynin qurbanlarının maraqlarını qorumağın vacibliyi ilə əsaslandırıblar.

"Epşteyn işi" ABŞ-də böyük diqqət çəkib, bunun əsas səbəblərindən biri onun ölkənin siyasi və maliyyə dairələrində geniş əlaqələrinin olmasıdır. Epşteynin tanışları və dostları arasında keçmiş prezident Bill Klinton, Nyu-York meri Maykl Blumberq də var idi. 90-cı illərdə D.Tramp da onunla dostluq edib. Epşteyn arxivində onların bir çoxu ilə yazışmalar saxlanılır.

Ağ evə gəldikdən sonra Donald Tramp federal istintaq zamanı toplanmış "Epşteyn dosyesi"ni açıqlamağa söz versə də, bu vəd yerinə yetirilməyib və bir neçə respublikaçı konqresmen buna görə prezidenti tənqid edib. Qanun layihəsinin təşəbbüskarları da elə həmin qanunvericilər olublar.

"Bu, bir partiyanın deyil, cəmiyyətin tələbidir", – qanun layihəsinə son, həlledici imzanı atan demokrat Adelita Qrixalva deyib.

Ukraynanın Korrupsiyaya Qarşı Ali Məhkəməsi "Energoatom"dakı mənimsəmə işi üzrə keçmiş baş nazir müavini Aleksey Çernışovu 60 sutka həbsə məhkum edib. Ona 51.6 milyon qrivna (təxminən 1.23 milyon dollar) girov qarşılığında azadlığa çıxmaq imkanı verilib. Bu barədə AzadlıqRadiosunun Ukrayna xidmətinin müxbiri məhkəmə zalından xəbər verib. Çernışova bu iş üzrə qanunsuz varlanma ittihamı irəli sürülüb.

Hakim ittiham tərəfinin vəsatətinin qismən təmin olunduğunu bildirib.

Çernışov məhkəmənin həbs qərarını "şok və absurd" adlandırıb, şübhələrin əsassız olduğunu deyib.

İclasda prokurorluq təmsilçisi keçmiş məmurun 55 milyon qrivna (1.3 milyon dollar) girov qarşılığında həbs olunmasını xahiş edib. İttihama görə, bu, Çernışovun mümkün qanunsuz varlandığı bildirilən məbləğə bərabərdir.

NABU bildirib ki, detektivlər şübhəliyə və onun etibar etdiyi şəxsə ümumilikdə 1.2 milyon ABŞ dollarından çox və təxminən 100 min avro nağd pul verilməsi faktını azı üç epizod üzrə sənədləşdiriblər. Sübutlar arasında vəsaitlərin verilməsinin detallarının müzakirə olunduğu gizli dinləmə yazıları da var.

Prokuror onu da deyib ki, "Professor" ləqəbli fiqurantlardan birinin Çernışovun həyat yoldaşı Svetlana olduğu ehtimal edilir.

İttihamları rədd edir

Çernışovun vəkilləri və özü ittihamları rədd edirlər. Keçmiş baş nazir müavini deyib ki, "Energoatom"la heç bir əlaqəsi olmayıb, istintaqın ona qanunsuz yolla əldə edilmiş pulun verilməsini sübut edən dəlilləri yoxdur.

Çernışov məhkəmədə bildirib ki, istintaq materiallarında adı keçən digər fiqurantları tanımır. O, həmçinin SAPO və NABU əməkdaşlarının ona aid etdikləri "Çe Qevara" ləqəbi barədə heç nə bilmədiyini deyib. Ancaq etiraf edib ki, lent yazılarındakı səs onunkuna bənzəyir.

Keçmiş məmur istintaqın "pulyuma məkanı" adlandırdığı ofisdə olduğunu təsdiqləyib. İttihama görə, Çernışov məhz orada pul alıb. O isə iddia edir ki, həmin yerə intellektual klub görüşünə gedib.

Təqsirli bilinsə, Çernışovu 5 ildən 10 ilədək azadlıqdan məhrum etmə və 3 il müddətinə vəzifə tutma qadağası gözləyir.

Ukraynanın Milli Antikorrupsiya Bürosu (NABU) Ukrayna AES-lərinin operatoru "Energoatom" şirkətində genişmiqyaslı mənimsəmə sxeminin aşkarlandığını bildirir. NABU-nun məlumatına görə, bu sxem vasitəsilə 100 milyon dollar leqallaşdırılıb.

Noyabrın 18-də ABŞ prezidenti Donald Tramp Səudiyyə Ərəbistanının de-fakto lideri, vəliəhd şahzadə Məhəmməd bin Salmanla görüşəcək. "Reuters" Vaşinqtonun Səudiyyəyə F-35 qırıcıları satışının, krallıqla bir sıra biznes sazişlərinin müzakirə olunacağını yazır.

MBS kimi tanınan bin Salman 2018-ci ildən bəri ilk dəfədir ABŞ-yə gedir. Həmin il Səudiyyənin agentləri ölkənin İstanbuldakı konsulluğunda Səudiyyənin tənqidçisi Camal Xaşoqini qətlə yetiriblər. ABŞ kəşfiyyatı jurnalistin tutulması və qətlinə məhz bin Salmanın göstəriş verməsi qənaətinə gəlib. Vəliəhd şahzadə əməliyyata sifariş verdiyini dansa da, krallığın de-fakto lideri olaraq məsuliyyətini etiraf edib.

Bin Salmanın Vaşinqtondakı isti qarşılanması isə Xaşoqinin qətlinin münasibətlərdə yaratdığı gərginliyin düzəlməsi əlaməti olacaq.

Trampın mayda krallığa səfəri zamanı Səudiyyə 600 milyard dollarlıq investisiya öhdəliyi götürüb. Ağ evdən yüksəkvəzifəli bir rəsmi "Reuters"ə deyib ki, ABŞ-Səudiyyə arasında texnologiya, istehsal, müdafiə və digər sahələr üzrə anlaşmalar gözlənilir.

ABŞ prezidenti noyabrın 18-də jurnalistlərə deyib: "Biz F-35-ləri Səudiyyəyə satacağıq". O, Səudiyyənin 48 ədəd qırıcı təyyarə almaq üçün müraciət etdiyini bildirib.

Vaşinqtonun Səudiyyəyə ilk dəfə F-35 satacaq, Yaxın Şərqdə hərbi balansı dəyişdirə bilər. İndiyədək regionda F-35-ə sahib yeganə ölkə İsrail olub.

Noyabrın 17-də BMT Təhlükəsizlik Şurası Qəzzada sülhün qurulmasına dair qətnaməni təsdiqləyib. Bu sənədin əsas müddəaları ABŞ prezidenti Donald Trampın bu regionda sülh planına əsaslanır.

Qətnamə layihəsini ABŞ təqdim etmişdi. Sənəddə bir neçə ərəb ölkəsinin hərbçilərindən ibarət Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvələrinin yaradılması, ərazini müvəqqəti idarə olunması üçün Trampın rəhbərliyi ilə Sülh Şurasının qurulmasını nəzərdə tutur. Qətnamədə eləcə də bir neçə ilkin şərt yerinə yetirilərsə, Fələstin dövlətinin yaradılması ehtimalından da söz açılır.

Qətnaməni Təhlükəsizlik Şurasının 13 üzvü dəstəkləyib, Rusiya və Çin bitərəf qalıb. Müşahidəçilər bunu Tramp administrasiyasının ciddi diplomatik qələbəsi kimi qiymətləndirirlər.

"Bu, tarixi əhəmiyyətə malik bir andır", – ABŞ prezidenti D.Tramp özünün sosial şəbəkə səhifəsində yazıb.

Qətnamənin qəbulu Rusiyanın mövqeyinə görə sual altında idi, çünki Rusiya bir müddət öncə öz qətnamə layihəsini təklif edib, daha çox Fələstin dövlətinin yaradılmasına diqqət ayrılıb. Ərəb və müsəlman ölkələri isə ABŞ-nin təqdim etdiyi layihəni dəstəkləyirdi.

Sənəddə deyilir ki, beynəlxalq kontingent Qəzza zolağının silahsızlaşdırılmasına, silahlı qruplardan silahların yığılması, Qəzzada təhlükəsizliyin təmin edilməsinə, sərhədlərin qorunmasına cavabdeh olacaq. Noyabrın 17-də ABŞ və Aİ-nin terrorçu saydığı HƏMAS Fələstin qruplaşması qətnaməni tənqid edib, beynəlxalq kontingentin neytral qüvvə olmayacağını, onu tərksilah etməyə cəhd göstərərsə, işğal tərəfini dəstəkləmiş olacağını bildirib.

Qətnamə Beynəlxalq Sabitləşdirmə Qüvvələrinə öz missiyasını yerinə yetirmək üçün gərəkən bütün tədbirləri görmək səlahiyyəti verir. Bu isə silah tətbiqinə icazə anlamına gəlir. Qəzza beynəlxalq kontingentin nəzarətinə keçdikdən sonra İsrail ordusu ərazidən çıxacaq.

Banqladeşdə hərbi cinayətlər məhkəməsi devrilmiş baş nazir Şeyx Həsinəni edam cəzasına məhkum edib. O, ötən il tələbə hərəkatına qarşı ölümcül repressiya əmri verməkdə təqsirli bilinib.

Ölkənin keçmiş liderinə qarşı bu hökm fevralda gözlənilən parlament seçkilərindən bir neçə ay öncəyə təsadüf edir. Həsinənin "Avami Liqası" seçkilərdə iştirakdan kənarlaşdırılıb. "Reuters" yazır ki, noyabrın 17-də çıxarılan hökmün səsvermə ərəfəsində yeni iğtişaşlara səbəb ola biləcəyi sarıdan narahatlıqlar var.

Banqladeşin Beynəlxalq Cinayətlər Tribunalı paytaxt Dəkkədə yerləşir, ölkənin daxili hərbi cinayətlərini araşdırır. Həsinə prosesdə iştirak etməyib. O, 2024-cü ilin avqustunda Hindistana qaçıb.

78 yaşlı Həsinə insanlığa qarşı cinayətlərə görə ömürlük həbs, qiyam zamanı bir neçə nəfərin öldürülməsi ilə bağlı isə edam cəzası alıb.

Hökmdən apellyasiya şikayəti verilə bilər.

Keçmiş baş nazir hökmün saxta tribunalda çıxarıldığını, ona demokratik mandatı olmayan, seçilməmiş hökumətin sədrlik etdiyini deyib. O, daha öncə məhkəməni "siyasi motivli maskarad" adlandırmışdı.

BMT-nin hesabatına görə, 2024-cü il iyulun 15-dən avqustun 5-dək Banqladeşdəki etirazlarda 1400-dək etirazçı öldürülüb, minlərlə insan yaralanıb. Bu, ölkə 1971-ci ildə müstəqillik əldə edəndən bəri ən şiddətli zorakılıq olub.

Həsinə Hindistana qaçandan sonra 170 milyon əhalisi olan bu Cənubi Asiya ölkəsini Nobel Sülh Mükafatı laureatı, 85 yaşlı Məhəmməd Yunusun başçılığı ilə aralıq hökumət idarə edir.

Polşanın şimal-şərqində Ukrayna ilə ölkəni birləşdirən dəmiryol xətti zədələnib. Qatarın maşinisti zədələnməni görərək Mazovets vilayət polisinə məlumat verib.

Polisin məlumatına görə, qatarda iki sərnişin və bir neçə işçi olub, heç biri xəsarət almayıb.

Polşanın baş naziri Donald Tusk sabotaj ehtimalını istisna etmədiyini bildirib. Daxili işlər nazirinin müavini Maçey Duşik isə zədələnmənin partlayış səbəbindən baş vermədiyini deyib, amma detallı danışmayıb.

Tusk daha sonra yazıb ki, Varşava – Lublin xəttində partlayıcı qurğu işə düşüb: "Təəssüf ki, ən pis qorxular təsdiqləndi".

İyulda Polşada sabotaj aktları təşkil etmək məqsədilə Rusiya xüsusi xidmətləri ilə əməkdaşlıqda şübhəli bilinən 32 nəfər saxlanıb. Cinayətkar qrupa Polşa, Rusiya, Ukrayna, Belarus və Kolumbiya vətəndaşları daxil idi. Polşa Daxili Təhlükəsizlik Agentliyi bildirirdi ki, onlar cinayətləri Rusiya kəşfiyyatının göstərişi ilə gerçəkləşdirib, yaxud planlaşdırıb.

Rusiya Polşada diversiya və sabotajla bağlı ittihamları rədd edir. Rusiya Xarici İşlər Nazirliyi (XİN) Varşavanın iddialarını sübutsuz adlandırır, ölkələr arasındakı gərginliyi artırmağa yönəldiyini deyir.