Avropa İttifaqının (Aİ) liderləri Rusiyanın dövlət aktivlərindən Ukraynaya kredit vermək məsələsində razılığa gələ bilməyiblər. Əsas hissəsi Belçikada saxlanılan bu aktivlərlə bağlı elə Brüssel hüquqi və texniki narahatlıqları dilə gətirib.
Oktyabrın 23-də Brüssel sammitində liderlər Avropa Komissiyasından təxminən 140 milyard avro ($162 milyard) məbləğində bloklanmış aktivlərlə bağlı plan üzərində işi davam etdirməsini istəyib. Bir neçə diplomat yekun razılığın əldə olunmadığını bildirib. Məqsəd Rusiya Mərkəzi Bankının dondurulmuş ehtiyatlarını Kiyevin hərbi və büdcə ehtiyaclarına dəstəyə çevirməkdir.
Avropa İttifaqı (Aİ) Şurasının prezidenti Antoniu Koşta sammitdən sonra deyib ki, Avropa liderləri növbəti iki il üçün Ukraynanın maliyyə ehtiyacları təmin etməklə bağlı öhdəlik götürüb.
"Rusiya bunu nəzərə almalıdır. Ukrayna Rusiyanın təcavüzündən özünü qorumaq üçün ehtiyacı olduğu maliyyə resurslarını əldə edəcək", – deyən Koşta əlavə edib ki, texniki məsələlərin həlli mümkündür, bu da aktivlərin istifadəsinin mümkün olduğunu göstərir.
Moskva xəbərdarlıq etmişdi
Aİ 2022-ci ildə Rusiya qoşunları Ukraynaya daxil olduqdan sonra təxminən 200 milyard avro (232 milyard dollar) dəyərində Rusiya Mərkəzi Bankı aktivlərini dondurub. İndiyədək Aİ yalnız dondurulmuş suveren aktivlər üzrə faiz gəlirlərini Ukraynanın müdafiəsinə yönəldib.
2025-ci ilin sentyabrında "Euroclear"ın balansı 227 milyard avro təşkil edib ki, bunun 193 milyard avrosu sanksiyalara məruz qalan Rusiya aktivləridir.
Moskva oktyabrın 23-də xəbərdarlıq edib ki, Rusiyanın razılığı olmadan aktivlərlə edilən hər hansı hərəkət beynəlxalq və müqavilə hüququ baxımından etibarsız sayılacaq, "ağrılı" cavaba səbəb olacaq.
Aİ bu planı ABŞ-nin dəstəyinin azalması fonunda Kiyevə əlavə yardım göstərməsi üçün təzyiqlə üzləşəndən sonra hazırlanıb.
Komissiya Rusiya dövlət aktivlərinə toxunulmayacağını bildirir. Plana görə, Aİ "Euroclear" şirkətində yerləşən nağd pul vəsaitlərindən Ukraynaya kredit veriləcək. Ukrayna yalnız Rusiya vurduğu ziyana görə kompensasiya ödəyəcəyi halda, bu krediti qaytarmalı olacaq.
Sözügedən aktivlərin əksəriyyəti Belçikada saxlanılır. Belçika baş naziri Bart De Vever bildirib ki, ölkəsi Aİ-nin digər üzvlərindən məsuliyyəti bölüşəcəklərinə dair təminat istəyir. Brüsselin daha bir tələbi digər ölkələrin də öz ərazilərində dondurulmuş Rusiya aktivlərini bu plana yönəltməsidir. O xəbərdarlıq edib ki, bu şərtlər yerinə yetirilməsə, siyasi və hüquqi yolla qərarı dayandırmaq üçün əlindən gələni edəcək.
Sammitin yekun mətnində kredit məsələsi yoxdur
Sammitin yekunlarını Macarıstanı çıxmaqla bütün üzv dövlətlər qəbul edib. Amma Belçikanın etirazlarına görə yumşaldılıb. Mətndə birbaşa kredit qeyd olunmayıb. Əvəzində Komissiya 2026 və 2027-ci illər üçün Ukraynaya "maliyyə dəstəyi variantları" təqdim etməyə çağırılır. Variantlar növbəti sammitdə liderlərə təqdim olunacaq.