Xülasə
- 2025-ci ilin ilin ilk yeddi ayında Rusiyada kömür sektoru 225 milyard rubl, yəni təxminən 2.8 milyard dollar itirib.
- Bu ilin birinci yarısında bərpaolunan enerji mənbələri qlobal elektrikin 34.3 faizini təchiz edib. Kömürün payı isə 33.1 faiz olub.
- Rusiyada "Rostex" kimi iri dövlət şirkətləri də dron istehsal edir, qaraja sığan firmalar da.
Rusiyada kömür sənayesinin çöküşü mədən yanacağı erası üçün dönüş nöqtəsi sayıla bilər. 2022-ci ildən bəri enerji kömürü 80 faizədək ucuzlaşıb və Rusiyada istehsalçıların yarıdan çoxu hazırda pul itirir. "Forbes" dərgisi bu arada bərpa olunan enerji mənbələrinin dünya iqtisadiyyatının sürətlə böyüyən aktivlərinə çevrildiyini yazır.
"The Financial Times" bu ilin ilk yeddi ayında Rusiyada bu sektorun 225 milyard rubl, yəni təxminən 2.8 milyard dollar itirdiyini yazır. Bu, ötən ilin itkilərindən iki dəfədən də artıqdır. 23 kömür şirkəti - ölkəboyu şirkətlərin 13 faizə yaxını bağlanıb, daha 53-ü bağlanma riski ilə üzləşib. Vaxtilə Rusiyanın dördüncü böyük ixrac mənbəyi olan kömür son 30 ildə ən səmərəsiz sənayeyə çevrilib.
Prezident Putin də kömür hasilatçılarının çətin dövrdən keçdiyini etiraf edib.
Səbəb isə sadədir – logistika xərcləri kömürün son qiymətinin 50 faizindən 90 faizinə qalxıb. Asiyaya böyük endirimlər qüvvədə qalır. Sonucda hasilatçılar itki bahasına da olsa, ixraca gedirlər, təki xarici valyuta əldə etsinlər və iş yerlərini qoruyub saxlasınlar.
Dünya Bankı bu il kömürün qiymətinin 27 faiz düşəcəyini, 2026-cı ildə düşüşün davam edəcəyini proqnozlaşdırır.
Təmiz enerji isə tarix yaradır, ilk dəfədir kömürdən daha çox elektrik hasil olunub. Bu ilin birinci yarısında bərpa olunan enerji mənbələri qlobal elektrikin 34.3 faizini təchiz edib. Kömürün payı 33.1 faiz olub.
Nijni Taqil zavodunda tank istehsalı
Amerika və Avropa Moskvanın zəif yerlərindən vura bilər
"Foreign Policy" dərgisi isə Rusiyanın hərbi iqtisadiyyatındakı çatlardan yazır. Karneqi Berlin Mərkəzinin tədqiqatçısı Aleksandra Prokopenko 2022-ci ilin əvvəlinəcən Rusiya Mərkəzi Bankında işləyib. O qeyd edir ki, Rusiya iqtisadiyyatı ilə bağlı iki baxış var. Birincisi prezident Vladimir Putinin öyündüyüdür: iqtisadiyyat gözlənilməz dərəcədə möhkəm olduğunu göstərib, nəinki Ukraynadakı müharibəni təmin edir, həm də genişlənir, ordu o dərəcədə modernləşir ki, bir gün NATO-nu belə ötüb keçəcək.
İkinci baxış belədir ki, Rusiya iqtisadiyyatı bir gün iflasa məhkumdur. Müəllif bu fikirlərin heç birinin tam korrekt olmadığını vurğulayır. Müdafiə ekspertlərinə görə, Rusiyanın ağır texnika itkilərini bərpa etməsi, silah ehtiyatlarını doldurması 7-10 il çəkə bilər.
"Sanksiyalara və təcridə baxmayaraq, Rusiya müharibə maşınını işlək durumda saxlayıb. 2021-ci ildə Kreml federal büdcənin 22 faizini orduya xərcləmişdi. Bu gün isə bu 40 faizə yaxındır, yaxud ÜDM-nin 8 faizi qədər. Hökumət dron və sursat istehsalını genişləndirib, sovet dövrü texnikası ehtiyatlarını yeniləyib, kişilərin orduya cəlbi üçün səxavətli bonuslar təklif edib", – müəllif yazır.
Amma, eyni zamanda, əldə edilənlər göründüyündən daha zəif imiş. Hərbi təhlilçi Dara Massikot 2024-cü ildə Rusiyanın hərbi-müdafiə sənayesinin, dron hasilatını çıxmaqla böyümədiyini qeyd edir. Hazırda Ukraynada cəbhəyə göndərilən texnika, əsasən, təmir olunur, yəni yeni deyil. Müdafiə sektorunda korrupsiya geniş yayılıb.
Məqalədə Rusiyada müharibə iqtisadiyyatının müəyyən nöqtəyə qədər işlədiyi vurğulanır. Kreml fiskal gərginlik, yüklənmiş əmək bazarı, texnoloji təcrid ilə üzləşib. Müəllif ölkənin müdafiə sənayesinin hazırda qurama yorğana bənzədiyini yazır. "Rostex" kimi iri dövlət şirkətləri də dron istehsal edir, qaraja sığan firmalar da. Müharibə vaxtı bu effektli olsa da, müharibə bitincə hökumət bu şirkətləri saxlaya bilməyəcək.
Məqalədə deyilir ki, ABŞ və Avropa Rusiya iqtisadiyyatının sadəcə parçalanacağına bel bağlaya bilməz. Sanksiyalar, ixraca nəzarət Moskvaya ziyan vura bilər. Qüvvədə olan sanksiyalardan əlavə Moskvanın elektronika, geyim, məişət texnikası kimi istehlakçı məhsullar idxal etməsi də çətinləşdirilə bilər.